Wetenswaardigheden komen vaak vanzelf op het bordje van de journalist terecht, bijvoorbeeld via zijn persoonlijke netwerk of via persberichten. De redacteur hoeft alleen nog te selecteren: op actualiteit, uitzonderlijkheid en maatschappelijke relevantie.
Maar feit is dat sommige bevolkingsgroepen minder nieuws produceren dan andere. Bejaarden bijvoorbeeld. Omdat ze meestal minder actief zijn in de maatschappij, vind je nauwelijks iets over hen terug in de berichtgeving. Logisch misschien. Toch vormen zij een belangrijk deel van de bevolking: hier in Spanje is bijna 1 op de 5 inwoners ouder dan 65 jaar. Zouden de media daarom meer aandacht aan hen moeten besteden? In Barcelona spreek ik met voorstanders van dat idee. Alleen al om hun levenservaring en hun historische kennis, verdienen de Spaanse senioren een luidere stem in de media en daarmee in de maatschappij, vinden ze.
Beter 95 dan nooit
María Amelia López gaf drie jaar geleden een inspirerend voorbeeld van een oudere die zelf het woord nam. Op haar 95ste verjaardag begon deze Spaanse oma een blog. Naar eigen zeggen veranderde het haar leven. “Vanaf nu kan ik communiceren en interacteren met de wereld”, schrijft ze in haar eerste post. Tot aan haar dood, twee jaar later, bericht López over van alles en nog wat: commentaar bij het wereldnieuws, herinneringen aan de Spaanse burgeroorlog en de Francodagen en overpeinzingen bij haar lichamelijke aftakeling.
Navelstaarderij van een gepensioneerde? Blijkbaar interessant genoeg voor de 70.000 bezoekers die iedere maand haar blog lazen, of meer dan 1,5 miljoen mensen in twee jaar. Vanaf het moment dat haar verhaal in de media kwam, kon ze rekenen op wereldwijde belangstelling. Misschien omdat veel lezers in hun dagelijks leven nauwelijks contact hebben met ouderen, werd aan haar woorden een bijna mythische waarde toegekend. Van die populariteit maakte López slim gebruik door internet en blogs te promoten als een middel om op de hoogte te blijven en ervaringen met anderen te delen, vooral op je oude dag.
Rimpels
Niet aangemoedigd door López, maar wel vanuit een vergelijkbare motivatie, blogt Lola Rodenas er sinds twee jaar fanatiek op los. Deze springlevende Spaanse señora begon Bohème op haar 74ste, nadat ze de blog cadeau had gekregen van haar zoon. Lola schrijft over politiek, maatschappelijke problemen, literatuur en meer. Op mijn vraag of het belangrijk is dat ouderen hun stem laten horen via blogs reageert ze prachtig filosofisch: “Ook al zijn wij oud, we maken deel uit van een wereld die in beweging is en daarom moeten wij meebewegen. Als we halt houden, stoppen we te zijn. Als ouderen moeten we uitschreeuwen dat wij bestaan, dat we onze hersenen gebruiken en dat we niet gediscrimineerd willen worden vanwege onze rimpels.”
Ze vervolgt: “Ik geloof dat de media de jeugd verheerlijkt en ouderen vergeet, terwijl wij zoveel kennis en ervaring hebben die jongere generaties van dienst kan zijn. Onze stem klinkt zwak, maar door initiatieven als mijn blog, zullen we uiteindelijk wel onze plaats veroveren.”
Doe-het-zelf media
Lola gelooft dat ouderen niet langer afhankelijk zijn van de aandacht die professionele journalisten hun schenken, want dankzij blogs kunnen ze nu direct en zelfstandig met de wereld communiceren. Spaanse bejaarden die dat doen, zoals zij, vormen nu nog een exceptioneel klein groepje. Het is een generatie die is opgegroeid zonder internet en voor veel leeftijdgenoten voelt die stap nu als te laat en te groot. Maar dat kan snel omslaan.
De volgende generatie Spanjaarden is bekender met de communicatiemogelijkheden die internet biedt en velen maken er volop gebruik van. De kans is groot dat ze dat blijven doen, ook als de ouderdom toeslaat. Helemaal als ze na hun pensioen meer vrije tijd hebben, maar minder makkelijk de deur uitgaan is een blog een manier om toch betrokken te blijven bij de maatschappij.
You have a story to tell
Vanuit een andere hoek, maar met hetzelfde ideaal, ontstond het project Tienes una historia que contar (You have a story to tell). Journalist Alberto Alvarez en programmamanager van de Fundació Caixa Catalunya Mònica Duaigües, lanceerden 5 jaar geleden het idee om Spaanse journalistiek studenten de levensverhalen van 70-plussers te laten optekenen. Het werd een landelijk succes.
Vanuit haar kantoor in La Pedrera, het beroemde appartementsgebouw van architect Gaudí, legt Mònica Duaigües uit hoe het project werkt. “Iedere student heeft contact met één 70-plusser in de omgeving van waar hij studeert. Hij kiest niet zelf wie dat is, want de bedoeling is dat niet iedereen over zijn eigen oma schrijft. Die duo’s spreken een aantal keer af om elkaar beter te leren kennen en om te praten over de ervaringen van de oudere persoon. Zo vonden inmiddels duizenden ontmoetingen plaats tussen ouderen en studenten voor gesprekken over Franco, het werk tijdens de economische boom van de jaren ‘90 of een romantische avontuur met een Afrikaanse marinier”.
El País op je cv
Het verhaal dat de student aan de hand van die gesprekken schrijft, stuurt hij op naar een nationale jury. De beste artikelen verschijnen vervolgens in de Spaanse kranten El País en El Mundo. Duaigües: “Op die manier komen bijzondere verhalen onder de aandacht van een groot publiek en krijgen de jonge journalisten de kans om in één klap ‘El Pais’ op hun cv te kunnen zetten. Bovendien zou dit project moeten bijdragen aan het besef onder journalisten dat ouderen een rijke bron van informatie kunnen zijn”.
Of zulke projecten op de lange termijn echt een invloed hebben, is natuurlijk de vraag. Dat zou de zomerreporter van 2020 misschien kunnen bekijken. Wat wel vaststaat, is dat zulke initiatieven zelf op veel mediabelangstelling kunnen rekenen. Verschillende deelnemende duo’s zijn inmiddels op de Spaanse tv en radio gekomen. “Een paar weken geleden belde zelfs een journalist met de vraag of hij een tv-serie mocht maken over alle winnende koppels,” vertelt Duaigües. Ook al is het dan met een omweg, op deze manier krijgen de Spaanse senioren toch aandacht in de media. En de rest doen ze zelf.
Volg Maria via Twitter: @themariagroot
Er is ook een Engelse versie van bovenstaand artikel.
Dit artikel is verschenen op www.denieuwereporter.nl op 4 augustus 2010 
Maria Groot 